 |
| Γιακουμάκης Εμμανουήλ |
Μανώλης
ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ..[ Ταγματάρχης Πεζικού…Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη,
κατά των Γερμανών..]
Ο
Μανώλης Γιακουμάκης υπήρξε σημαντικό στέλεχος της αντιστασιακής οργάνωσης του
Μοχού μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς…
Η
Δράση της ομάδος του απλωνόταν στα βορειο-ανατολικά παράλια του Ηρακλείου,
μέχρι το Άγιο-Νικόλαο. Σαν έμπειρος και δυναμικός αξιωματικός που ήταν είχε
γίνει ο φόβος και ο τρόμος στα Γερμανικά αποσπάματα των κατοχικών δυνάμεων στην
ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Πεδιάδος και στις παράλιες περιοχές του νομού
Λασιθίου. Δεν άργησαν λοιπόν οι Γερμανοί να τον βάλουν στο στόχαστρό τους και
να τον αναζητούν στην γενέτειρά του, χωρίς αποτέλεσμα όμως, γιατί το στρατηγείο
της ομάδας του βρισκόταν στα απομακρυσμένα
χωριά του Μεραμπέλου ..και
δύσκολα μπορούσαν να τους εντοπίσουν μιάς και άλαζαν διαρκώς θέσεις.Ούτε στην
περιοχή της Σταλίδας μπόρεσαν να βρούν τα ίχνη του, μέχρι που μιά ‘μέρα σε
κάποιο καφενείο στα Μάλια απέσπασαν μια πληροφορία από κάποιο ντόπιο κάτοικο,
ότι σήμερα το βράδυ ο Γιακουμάκης θα επισκεφτεί τους δικούς του στον Μοχό.Μετέφεραν
την πληροφορία στο στρατηγείο τους στο Ηράκλειο
και χωρίς να χάσουν χρόνο εδώθει
διαταγή σε μία πάνοπλη ομάδα να μεταβούν αμέσως στην περιοχή και να τον
συλλάβουν, ζωντανό ή νεκρό.Οι Γερμανοί μόλις έφθασαν στο χωριό, πήγαν στο γραφείο
της κοινότητας ,[ όπου ευρίσκετο ο
Λάστιχος που εκτελούσε χρέη γραμματέα] και ζήτησαν τον πρόεδρο. Τους απήντησε
πως ήταν στο σπίτι του και τον ανάγκασαν να τους οδηγήσει εκεί.Πρόεδρος ήταν
τότες ο Μανώλης του Δασκάλου, ο οποίος και ανευρέθει στο σπίτι που έμενε μαζί
με την γυναίκα του. Οι Γερμανοί του είπαν ποιόν έψαχναν και χωρίς να χάνουν
χρόνο του είπαν να τους οδηγήσει στο σπίτι του Γιακουμάκη [ τονίζοντάς του
..του Αξιωματικού, επιδεικνύοντας και την φωτογραφία του, προφανώς να μην τους
πάει αλλού , όπως είχε γίνει στο παρελθόν από άλλους…- μιάς και υπήρχαν και
άλλοι Γιακουμάκηδες στον Μοχό,- και έτσι δοθεί χρόνος να ειδοποιηθεί ο
συγκεκριμένος που έψαχναν και τους ξεφύγει..]
Άφησαν
στο σπίτι δυό Γερμανούς να φυλάσσουν την γυναίκα του και τον Λάστιχο να μη
μπορέσουν να ενημερώσουν κανένα…
Ο
Πρόεδρος υπο την απειλή των όπλων προσπαθούσε να τους οδηγήσει από ξέμακρα
στενά , αλλάζοντας διαρκώς την πορεία του, - καθυστερώντας τους έτσι - , μήπως
κάποιος χωριανός τους ‘δεί και καταλάβει ποιό ψάχνουν και προλάβουν να τον ενημερώσουν να διαφύγει…Δεν κατέστει όμως δυνατό αυτό,
διότι η ώρα ήταν περασμένη και οι ποιό πολλοί ήταν στα σπίτια τους κλεισμένοι
και κοιμόταν..Έτσι λοιπόν οι Γερμανοί κατάφεραν να τον αιφνιδιάσουν και να τον συλλάβουν μέσα στο σπίτι του,
χωρίς να προλάβει να αντιδράσει..Τον μετέφεραν στο αρχηγείο τους στο Ηράκλειο
και αφού τον ανέκριναν επι ημέρες , βασανίζοντάς τον, χωρίς να μπορέσουν να του
αποσπάσουν κάποια πληροφορία για την οργάνωσή τους, τον μετέφεραν μαζί με
άλλους αξιωματικούς που είχαν συλλάβει στις φυλακές της Αγιάς Χανίων…..
 |
| Ο Μανώλης Γιακουμάκης με τον πατέρα του |
Η
Γυναίκα του Γιακουμάκη Έμα, [ η οποία
ήταν Ιταλίδα και ήταν και αυτή μέλος της
τοπικής αντιστασιακής ομάδας ] μαζί με τον γραμματέα της οργάνωσης
κάποιο Πετράκη από την Μίλατο και σε συνεργασία με κάποιους Εγγλέζους
αξιωματικούς με πλήρη μυστικότητα οργάνωσαν ένα σχέδιο για την απελευθέρωση του
Γιακουμάκη από τις φυλακές της Αγιάς.Πήγαν στα Χανιά και ήρθαν σε επαφή με τα
εκεί ηγετικά στελέχη των αντιστασιακών
και κατάφεραν να εντοπίσουν και να πλησιάσουν κάποιο συγκεκριμένο
φύλακα, τον οποίο και χρηματοδότησαν για να τους διευκολύνει στο σχέδιό τους την
βραδιά που θα είχε βάρδια στην είσοδο της φυλακής..Είχαν επίσης χρηματοδοτήσει
και τον μηχανικό που είχε βάρδια στο μηχανοστάσιο της φυλακής και επιτηρούσε
την γεννήτρια του ηλεκτροφωτισμού, για να προξενήσει κάποια ολιγόλεπτο βλάβη στο σύστημα και να επέλθει
συσκοτισμός κατά την ώρα της απόδρασης. Στην προσπάθειά του όμως πάνω να βγάλει
εκτός την γεννήτρια, αυτή ανατινάχτηκε, σκοτώνοντας τον ίδιο και αμέσως μετά
την έκρηξη σήμανε συναγερμός που κινητοποίησε
τους Γερμανούς στρατιώτες και έτσι δεν υλοποιήθηκε το σχέδιο της απόδρασης….
Την
επόμενη ημέρα το πρωί, στις 27 Οκτωβρίου 1943 ο Γιακουμάκης μαζί με άλλους πέντε Αξιωματικούς που είχαν καταδικαστεί από
το Γερμανικό στρατοδικείο εις θάνατον, οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα……
 |
| ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ Βασίλης…αδερφός του Μανώλη….Χωροφύλακας και αργότερα Πρόεδρος της Κοινότητας Μοχού |
 |
| ΑΡΧΟΝΤΑΚΗΣ Χαρίλαος |
 |
| Αδερφή του Χαρίλαου Αρχοντάκη |
 |
| Ο Χαρίλαος....με την γυναίκα 'ντου |
 |
|
Η Γυναίκα του Βασίλη Αρετή ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗ…το γένος Αρχοντάκη…αδερφή του
πατέρα του Μανώλη του Χαρίτα , Χαρίλαου Αρχοντάκη..
από το ίδιο σόϊ Αρχοντάκηδες ήταν και ο
ευρών το εικόνισμα της κάτω Παναγίας Λεόντιος…του Κατσά-Κατσά η μάνα…του Μπαγκράτη
ο πατέρας…του Μιχάλη του Λεμονά η μάνα,
Γελάσενα….ο Λεωνίδης Αρχοντάκης, πατέρας του Μαρινιού του Γιωρνού….
|
(Αντώνης
Μπετεινάκης, Μανόλης Γιακουμάκης, Γιάννης Ζωγραφάκης, Μιχάλης Πατεριανάκης,
Παναγιώτης Μπέρκης)
Του Γιώργου Καλογεράκη*
δάσκαλου-ιστορικού-ερευνητή
Στις 25 Οκτωβρίου 1943 στο γερμανικό στρατοδικείο, που
βρισκόταν μέσα στις φυλακές της Αγυιάς Χανίων, έγινε η μεγάλη δίκη των
αξιωματικών του Ηρακλείου. Η κατηγορία που αντιμετώπιζαν από τους κατακτητές
ήταν σύσταση οργάνωσης (Ε.Ο.Κ.), ένοπλη εξέγερση, δημιουργία δολιοφθορών και
συμμετοχή των αξιωματικών στα γεγονότα της Βιάννου που είχαν προηγηθεί κατά ένα
μήνα.
Οι περισσότεροι από τους αξιωματικούς και τους πολίτες κατηγορουμένους της δίκης ήταν από την Επαρχία Πεδιάδος.
Οι αξιωματικοί που μετείχαν της δίκης ήταν : Αντι/ρχης Πεζικού Μπετεινάκης Αντώνιος, Αντ/χης Πεζικού Νικόλαος Πλεύρης, Ταγμ/ρχης Πεζικού Γιακουμάκης Εμμανουήλ, Ταγμ/ρχης Χωρ/κής Εμμανουήλ Μαραζάκης, Ταγμ/ρχης Χωρ/κής Νικόλαος Γραμματικάκης, Αντ/χης Πεζικού Ιωάννης Καζαντζάκης, Ταγ/χης Πεζικού Γεώργιος Κατσιρντάκης, Ταγ/χης Πεζικού Μιχάλης Σπαντιδάκης, Ταγμ/χης Μηχανικού Μιχάλης Διακάκης, Λοχαγός Πεζικού Νικόλαος Φείδης, Έφεδρος Υπολ/γός Πυροβολικού Νικόδημος Κριτσωτάκης, Έφεδρος Υπολ/γός Πεζικού Νικόλαος Μανιακουδάκης, Έφεδρος Ανθ/γός Μιχάλης Πατεριανάκης, Έφεδρος Ανθ/γός Πεζικού Γιάννης Ζωγραφάκης, Έφεδρος ανθ/γός Παναγιώτης Μπέρκης, Έφεδρος Ανθ/γός Γεώργιος Μπρουλιδάκης, Ταγμ/χης Κουτσουνάδης Ιωάννης.
Στην δίκη οδηγήθηκαν μαζί με τους αξιωματικούς και οι πολίτες : Θεόφραστος Κοζύρης, Γεώργιος Μουλουδάκης, Σοφοκλής Δετοράκης και Γεώργιος Φαλαλάκης, ο τελευταίος από το χωριό Γεράκι.
Η ετυμηγορία των Γερμανών δικαστών έστελνε στο απόσπασμα πέντε αξιωματικούς και αθώωνε τους υπόλοιπους κατηγορουμένους.
Στην ποινή του θανάτου καταδικάστηκαν οι Αντώνιος Μπετεινάκης από τις Αρχάνες, Εμμανουήλ Γιακουμάκης από τον Μοχό, Ιωάννης Ζωγραφάκης από το Καστέλλι Πεδιάδος, Παναγιώτης Μπέρκης από το Μεταξοχώρι και Μιχάλης Πατεριανάκης από την Βόνη……
Οι περισσότεροι από τους αξιωματικούς και τους πολίτες κατηγορουμένους της δίκης ήταν από την Επαρχία Πεδιάδος.
Οι αξιωματικοί που μετείχαν της δίκης ήταν : Αντι/ρχης Πεζικού Μπετεινάκης Αντώνιος, Αντ/χης Πεζικού Νικόλαος Πλεύρης, Ταγμ/ρχης Πεζικού Γιακουμάκης Εμμανουήλ, Ταγμ/ρχης Χωρ/κής Εμμανουήλ Μαραζάκης, Ταγμ/ρχης Χωρ/κής Νικόλαος Γραμματικάκης, Αντ/χης Πεζικού Ιωάννης Καζαντζάκης, Ταγ/χης Πεζικού Γεώργιος Κατσιρντάκης, Ταγ/χης Πεζικού Μιχάλης Σπαντιδάκης, Ταγμ/χης Μηχανικού Μιχάλης Διακάκης, Λοχαγός Πεζικού Νικόλαος Φείδης, Έφεδρος Υπολ/γός Πυροβολικού Νικόδημος Κριτσωτάκης, Έφεδρος Υπολ/γός Πεζικού Νικόλαος Μανιακουδάκης, Έφεδρος Ανθ/γός Μιχάλης Πατεριανάκης, Έφεδρος Ανθ/γός Πεζικού Γιάννης Ζωγραφάκης, Έφεδρος ανθ/γός Παναγιώτης Μπέρκης, Έφεδρος Ανθ/γός Γεώργιος Μπρουλιδάκης, Ταγμ/χης Κουτσουνάδης Ιωάννης.
Στην δίκη οδηγήθηκαν μαζί με τους αξιωματικούς και οι πολίτες : Θεόφραστος Κοζύρης, Γεώργιος Μουλουδάκης, Σοφοκλής Δετοράκης και Γεώργιος Φαλαλάκης, ο τελευταίος από το χωριό Γεράκι.
Η ετυμηγορία των Γερμανών δικαστών έστελνε στο απόσπασμα πέντε αξιωματικούς και αθώωνε τους υπόλοιπους κατηγορουμένους.
Στην ποινή του θανάτου καταδικάστηκαν οι Αντώνιος Μπετεινάκης από τις Αρχάνες, Εμμανουήλ Γιακουμάκης από τον Μοχό, Ιωάννης Ζωγραφάκης από το Καστέλλι Πεδιάδος, Παναγιώτης Μπέρκης από το Μεταξοχώρι και Μιχάλης Πατεριανάκης από την Βόνη……
ΜΑΝΟΛΗΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ
Ο Ταγματάρχης Πεζικού Μανόλης Γιακουμάκης από το χωριό Μοχός
ήταν ο πρώτος από τους αξιωματικούς που συνελήφθη από τους Γερμανούς.
Καταδικάστηκε από το στρατοδικείο της Αγυιάς σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 27
Οκτωβρίου 1943 μαζί με τους άλλους τέσσερις αξιωματικούς.
Λίγα λόγια για τη δράση και τον χαρακτήρα του Μανόλη Γιακουμάκη διαβάζουμε σε ένα πιστοποιητικό που εξέδωσε ο Πρόεδρος της Δ.Ε. Ε.Ο.Κ. Ηρακλείου Μανόλης Πετράκης το 1945.
Εν Ηρακλείω τη 3η Απριλίου 1945
Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Τ Ι Κ Ο
Βεβαιώ ο κάτωθι υπογεγραμμένος Εμμανουήλ Πετράκης Πρόεδρος της Εθνικής Οργανώσεως Κρήτης Νομού Ηρακλείου ότι ο τουφεκισθείς υπό των Γερμανών την 27ην Οκτωβρίου 1943 εις Αγυιάν Χανίων Ταγματάρχης Γιακουμάκης Εμμανουήλ εκ Μοχού Πεδιάδος μετέσχε της Εθνικής Οργανώσεως από τας αρχάς του έτους 1943. Ο αείμνηστος Ταγματάρχης Γιακουμάκης Εμμανουήλ επεδόθη με ενεργητικότητα και ενθουσιασμόν εις την εκτέλεσιν των ανατιθεμένων εις αυτόν δυσκόλων αποστολών. Καταδοθείς συνελήφθη υπό των Ιταλών και εφυλακίσθη εις Νεάπολιν Μεραμβέλλου κατά τας αρχάς του 1943. Αποφυλακισθείς βραδύτερον μη αποδειχθείσης της κατηγορίας του. Εξελέγη βραδύτερον μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΟΚ Ηρακλείου των ενόπλων δυνάμεων.
Έπαιξεν σπουδαίον ρόλον εν τη οργανώσει των ομάδων αντιστάσεως κατά του εχθρού και ελάμβανε μέρος εις όλας τας συνεδριάσεις οίτινες ελάμβανον χώραν παρουσία και αξιωματικών της αγγλικής αποστολής προς συντονισμόν του αγώνος. Περί τα τέλη του Σεπτεμβρίου 1943 συλληφθείς εν τη οικία του υπό της Γερμανικής αστυνομίας μετήχθη εις τα μονωτήρια της Γκεσταπό αφού πρότερον διήλθε των κρατητηρίων του περιβόητου Σούμπερτ ένθα υπέστη μύρια βασανιστήρια. Μεταφερθείς εις Χανιά κατεδικάσθη εις θάνατον υπό του Γερμανικού Στρατοδικείου τουφεκισθείς εις τας φυλακάς Αγυιάς.
Το παρόν χορηγείται εις την απορφανισθείσαν πολυμελή οικογένεια του εκλιπόντος ίνα το χρησιμοποιήση και διεκδικήση την καλυτέρευσιν των όρων της ζωής των μελών της οικογενείας ενός αξιωματικού όστις τα πάντα εθυσίασεν ως και την ζωήν του εις τον ιερόν βωμόν της πατρίδος.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ Δ.Ε. Ε.Ο.Κ.
ΕΜΜ. ΠΕΤΡΑΚΗΣ
Λίγα λόγια για τη δράση και τον χαρακτήρα του Μανόλη Γιακουμάκη διαβάζουμε σε ένα πιστοποιητικό που εξέδωσε ο Πρόεδρος της Δ.Ε. Ε.Ο.Κ. Ηρακλείου Μανόλης Πετράκης το 1945.
Εν Ηρακλείω τη 3η Απριλίου 1945
Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Τ Ι Κ Ο
Βεβαιώ ο κάτωθι υπογεγραμμένος Εμμανουήλ Πετράκης Πρόεδρος της Εθνικής Οργανώσεως Κρήτης Νομού Ηρακλείου ότι ο τουφεκισθείς υπό των Γερμανών την 27ην Οκτωβρίου 1943 εις Αγυιάν Χανίων Ταγματάρχης Γιακουμάκης Εμμανουήλ εκ Μοχού Πεδιάδος μετέσχε της Εθνικής Οργανώσεως από τας αρχάς του έτους 1943. Ο αείμνηστος Ταγματάρχης Γιακουμάκης Εμμανουήλ επεδόθη με ενεργητικότητα και ενθουσιασμόν εις την εκτέλεσιν των ανατιθεμένων εις αυτόν δυσκόλων αποστολών. Καταδοθείς συνελήφθη υπό των Ιταλών και εφυλακίσθη εις Νεάπολιν Μεραμβέλλου κατά τας αρχάς του 1943. Αποφυλακισθείς βραδύτερον μη αποδειχθείσης της κατηγορίας του. Εξελέγη βραδύτερον μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΟΚ Ηρακλείου των ενόπλων δυνάμεων.
Έπαιξεν σπουδαίον ρόλον εν τη οργανώσει των ομάδων αντιστάσεως κατά του εχθρού και ελάμβανε μέρος εις όλας τας συνεδριάσεις οίτινες ελάμβανον χώραν παρουσία και αξιωματικών της αγγλικής αποστολής προς συντονισμόν του αγώνος. Περί τα τέλη του Σεπτεμβρίου 1943 συλληφθείς εν τη οικία του υπό της Γερμανικής αστυνομίας μετήχθη εις τα μονωτήρια της Γκεσταπό αφού πρότερον διήλθε των κρατητηρίων του περιβόητου Σούμπερτ ένθα υπέστη μύρια βασανιστήρια. Μεταφερθείς εις Χανιά κατεδικάσθη εις θάνατον υπό του Γερμανικού Στρατοδικείου τουφεκισθείς εις τας φυλακάς Αγυιάς.
Το παρόν χορηγείται εις την απορφανισθείσαν πολυμελή οικογένεια του εκλιπόντος ίνα το χρησιμοποιήση και διεκδικήση την καλυτέρευσιν των όρων της ζωής των μελών της οικογενείας ενός αξιωματικού όστις τα πάντα εθυσίασεν ως και την ζωήν του εις τον ιερόν βωμόν της πατρίδος.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ Δ.Ε. Ε.Ο.Κ.
ΕΜΜ. ΠΕΤΡΑΚΗΣ
 |
| Η Προτομή του Αγωνιστή Μανώλη Γιακουμάκη εις το Ηρώον Μοχού., |
ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ ΜΟΧΟΥ
Καπετανάκης Γεώργιος…[Καζάς ]
Κριτσωτάκης Γεώργιος..[Γιατρός]
Μανώλης Γιακουμάκης..[Ταγματάρχης]
Μιλτιάδης Δετοράκης..[Ντετορής]
Αριστείδης Σταματάκης..[Φιντίκης]
 |
| Το Πατρικό σπίτι του Μανώλη Γιακουμάκη στον Μοχό |
 |
| Εδώ συνελήφθη απο τους Γερμανούς ο Γιακουμάκης... |
25 Μαρτίου 2014
Πρός τιμή του Μανώλη Γιακουμάκη εδώθει απο την Πολιτεία το όνομά του εις το Στρατόπεδον που βρίσκεται στην Ανατολική είσοδο του Ηρακλείου δίπλα εις το Αεροδρόμιο και έκτοτες ονομάζεται Στρατόπεδον Ταγματάρχη Εμμανουήλ Γιακουμάκη....
ΑπάντησηΔιαγραφή